دوره اول از سال 57-47 : این دوره مصادف بود با اواخر دوره مدرنیسم. از این دوره بود که جریان مدرنیست نیز یک گرایش تاریخی پیدا کرده بود. با کراهیا نادر اردلان و کامران دیبا که در ایران سعی در زنده کردن معماری ایران داشتند این روند در ایران نیز پیش می رفت.
فعالیت هادی میرمیران نیز در این دوره بی تاثیر از جریانات روز نبود. کارهای او نشان دهنده تاثیر پذیری از معماری سنتی گذشته است.
تاثیری که کارهای شهرسازی ایشان از شهرهای گذشته گرفتند را می توان در نوع محله بندی سنتی ایشان و یا ایجاد گره ها در بین مسیرها ذکر کرد. میرمیران در این دوره در شرکت ذوب آهن ایران مسئول کارگاه معماری، واحد طراحی و شهرسازی بوده است و جندین شهر جدید را طراحی کرده است که شامل پولاد شهر، زیراب و زرندنو بوده است.
در طراحی این شهرها نه تنها منبع الهام میرمیران معماری کشور خودمان بوده است بلکه از معماری جهان نیز تبعیت می کرده است. تبعیتی که میرمیران در مدرسه پولادشهر از کارهای موشه سفدی کرده حاکی از این مساله می باشد و آن را صورت چعبه های خک شکل توسعه یابنده طراحی کرده است .
از تک بناهای این دوره می توان pabdana tea house نام برد. تک بنایی که در داخل یک باغ طراحی شده است. در این کار می توان گرایش پست مدرنیستی را در قوس هایی که در مدرسه پولادشهر به کار برده، مشاهده کرد که البته کل کار ترکیبی از مدرن و پست مدرن می باشد. خانه طراحی شده کاملاً آرامش بخش است خصوصاً با خطوط آبی و متعادل کننده ای که به کار برده است.
دوره دوم از سال 67-57: در این دوره کارهای میرمیران هم زمان با انقلاب اسلامی در ایران که یکی از دستاوردهای آن رویکرد به سنت تاریخی، بومی گرایی و تاکید بر ارزش های ایرانی-اسلامی بوده و همچنین همزمان با اوج پست مدرنیست در غرب که آن نیز توجه به سنت را اساسی می دانست بوده است.
مهم ترین کارهایی که میرمیران در این دوره انجام داده شامل طرح جامع اصفهان، طرح منطقه شهری اصفهان و همچنین مرکز توسعه خانه سازی و شهرنشینی اصفهان بوده است. در این دوره بود که میرمیران با ارائه مفهوم منطقه شهری در کشور برای اولین بار ضرورت توجه به مناطق شهری کشور را به منزله عرصه دین مشخص، مجزا و مستقل در حوزه مدیریت و برنامه ریزی شهری گوشزد می کند.
موفقیت این طرح یعنی طرح منطقه شهری اصفهان در عمل به عنوان ابزاری کارا در فرآیند هدایت و کنترل توسعه کالبدی منطقه شهری گشت و باعث شد طرح منطقه بندی شهری برای شهرهای با جمعیت بیشتر از یک میلیون نفر مورد تصویب هیئت دولت گردد. در مرکز توسعه نیز می توان گرایش به گذشته را در کار میرمیران دید. طریقه کار روی پلان، نوع تقسیم بندی نما از تاثیر میرمیران از گرایش های کشور حکایت دارد.
مصادیق پایداری معماری و معماری سبز در پروژه های ساختمانی
- استفاده از انرژی های طبیعی در مصرف روزمره
- استفاده از ضایعات و خصوصاً پساب در تولید آب موردنیاز برای آبیاری فضای سبز
- به کار گیری شیوه های مناسب برای تقلیل انرژی هدر رفته و یا کنترل آنو بهینه سازی مصرف انرژی
- استفاده از مصالح قابل بازیافت غیر شیمیایی و مصالجی که با سلامت انسان در تعارض نمی باشد
- طراحی و ساخت و ساز با مصالح نزدیک به طبیعت
- جلوگیری از اثرات منفی ساختمان و محصولان آن بر محیط
- استفاده از گیاهان طبیعی به عنوان الهام دهنده طراحی زنده در مشاعات
- اجتناب از صدمه رساندن به وضعیت اراضی به منظور استحصال بیشتر
- دستیابی به بیشترین کیفیت زندگی در سایه اتکا به محیط زیست
- نحوه استفاده از زمین
- توجه به شخصیت آکولوژی منطقه
- توجه به خواص اقلیمی منطقه
- توجه خاص به اثر نور و هوا در طراحی کل مجموعه و چیدمان فضاهای عمومی و اختصاصی
- توجه به تحرک و زندگی در محیط باز
نگاهی به کاربرد معماری سبز در زندگی شهری
معماری سبز را بیشتر با اصطلاح معماری پایدار می شناسیم، اصطلاحی کلان که به شرح تکنیک هایی در طراحی معماری می پردازد که همسو با نگرش های زیست محیطی بوده و با ایده احترام به طبیعت شکل گرفته است.
معماری سبز، در حقیقت روند تازه ای نیست چرا که در بسیاری از تمدن های باستانی و معماری های سنتی از جمله معماری سنتی ایران به صورتی بنیادین وجود داشته است. همچنین نمونه بارز و سیستماتیک آن را می توان در علم فنگ شویی یا همان هنر چیدمان چینی دید.
امروزه در پی پیامدهای منفی جهان صنعتی نظیر آلودگی روزافزون هوا و محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران انرژی، حفظ و پاسداری از منابع طبیعی جهان به یکی از مهم ترین دغدغه های انسان عصر حاضر تبدیل شده است. اما معماری سبز با جستجوی راهی برای به حداقل رساندن اثرات منفی ساختمان ها بر محیط زیست در حقیقت تلاشی است برای هم آوایی و هم سویی با طبیعت از طریق افزایش کارایی و بهینه سازی در مصرف مصالح، انرژی و گسترش فضا.
بدین ترتیب در معماری سبز به جای دشمنی طبیعت، انرژی های آن را مهار کرده و به بهرتین شکل در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. دست یابی به چنین هدفی با اندک نگرشی ممکن می شود. به عنوان مثال در یک ساختمان سبز و همراه با طبیعت از مواد و مصالحی استفاده می شود که برای طبیعت زیان نداشته و نه تنها آن را آلوده نمی کند بلکه قابل برگشت به چرخه طبیعت است.
ساختمانی که با استفاده از مصالح پیرامون خود و در عین حال به گونه ای مستحکم بنا شده باشد، خود جزیی از طبیعت می شود. در استقرار چنین ساختمانی، فراهم کردن دسترسی آسان به حمل و نقل عمومی و از جمله دوچرخه و پیده رو مدنظر قرار می گیرد، چرا که بدین ترتیب استفاده از اتومبیل به حداقل خواهد رسید.
همچنین جهت یابی ساختمان با توجه به جهت بهینه تابش خورشید و با هدف حداکثر استفاده از نور طبیعی و کسب انرژی رایگان به عنوان مثال تجهیز بنا با آبگرمکن خورشیدی و مولد برق نوری است اما آنچه در اینگونه ساختمان ها به خصوص دارای اهمیت است فراهم کردن راه و امکانی برای ورود به طبیعت به بنا است که می تواند مثلاً با ایجاد برش هایی در حجم و پر کردن آن با فضای سبز انجام شود.
این راهکارها اگرچه در دید نخست با اندیشه های حاکم بساز بی امروز جامعه ما در تقابل است اما در نهایت اقتصادی ترین شیوه معماری است. فراموش نکنیم طراحی ساختمان های سبز به صورت منفرد و تک به تک اگر چه خوب است ولیکن کارساز نیست و باید همزمان با یک طراحی شهری سبز انجام شود، چرا که طبیعت متشکل از لکه های سبز جدا از هم نیست بلکه پوشش سبز گسترده ای است که باید شهر را در بر بگیرد.
امروزه در دنیا تلاش های زیادی در این راستا صورت گرفته است. از اختصاص جوایز ارزنده به ساختمان های سبز گرفته تا سرمایه گذاری روح طرح هایی که بعضاً برخی از آنها پروژه هایی عظیم و شگفت انگیزند. از آن جمله می توان به طرح شهر دونگتان در چین اشاره کرد. هدف این پروژه دستیابی به حداقل آسیب ممکن به محیط زیست است.
شرکت آروپ طراح این پروژه آن را نخستین شهر پایدار نامیده است که با وسعت 1482 جریب برای سکونت 500 هزار نفر در نزدیکی شانگهای درر دهانه رود یانگ تسه ساخته میشود. در این شهر از انرژی قابل تجدید استفاده خواهد شد. بیشتر خیابان های آن نه فقط مسیر عبور، که راه های خدماتی خواهند بود که در آن می توان پیاده روی و دوچرحه سواری کرد و انرزی ساختمان ها از طریق توربین های بادی، پانل های نوری و بازیافت تامین می شود.
یکی دیگر از پروژه ها در معماری سبز، نخستین شهر بدون کربن و ضایعات در ابوظبی است. شهر 1483 جریبی مصدر با الهام از طرح شهرهای عربی محصور در میان دیوارهاست ولی دیوارهای سنگی و گلی آن با ورقه های فتوولتاییک با ظرفیت تولید 130 مگاوات برق پوشیده شده است.
با مهار انرژی خورشید و به کارگیری عناصر ساختمانی مقاوم در برابر حرارت همچون سایبان اضافی و سرمایش کف، این پروژه عظیم با احتیاط به قلمرو بیابان پا خواهد گذاشت. در زمین های پیرامون شهر که 20 مایل با مرکز ابوظبی فاصله دارد، نیروگاه های فتوولتاییک و بادی، مراکز تحقیقی و مزارعی قرار می گیرند که سوخت کارخانه های شهر را فراهم می کنند. این مزارع به کاهش ضایعات هم کمک می کنند زیرا با جذب کربن، گازهای حاصل از کارخانجات را متعادل کرده و با پساب تصفیه خانه های آب شهر آبیاری می شوند.
در اینجا هدف آن نیست که در برابر عظمت چنین پروژه هایی دچار حیرت و ناامیدی شویم کافی است آگاه باشیم که تا امروز با غفلت و بی توجهی چگونه وضعیت خطرناکی برای سرمایه های طبیعی سرزمین مان به وجود آورده ایم و از پیشرفت های جهانی بازماندیم. کاهش مطرف سوخت فسیلی با تکنیک های ساختمانی موجود و بدون هزینه های گزاف و تنها با به کار گیری طراحی مناسب نیز ممکن است.
برای رسیدن به معماری سبز یا پایدار توجه به بنا از شروع طراحی تا پایان بهره برداری از آن الزامی است و پایداری در طراحی معماری حاصل نمی شود مگر با رعایت تعامل سه جانبه بین معمار، طبیعت و بهره بردار. با ایده هایی که فقط روی کاغذ باقی بماند یا کیفیات آن در زمان اجرا در نظر گرفته نشود و یا بهره برار به دقت و درستی از اصول دیدر طراحی و اجرا استفاده نکند، معماری سبز به وجود نمی آید.
خلاقیت در طراحی، دقت در اجرا و قناعت در بهره برداری با رعایت اصول و قوانین طراحی پایدار، معماری سبز را به شهرهای ما هدیه خواهد کرد. برای رسیدن به این هدف معماران باید نسبت به موضوعات زیست محیطی آگاهی داشته باشند و از طریق دوره های تخصصی، دانش آنها را ارتقا یابد.
در این میان تغییرات نوع زندگی و نگرش های جدید نسبت به محیط بومی و جهانی بسیار اهمیت دارد. پیشرفت های دانش بر پایه مهارت و روش های کاربردی برای رسیدن به این هدف راه گشاست. با ایجاد تعادل بین سه اصل اقتصاد منابع، طراحی چرخه عمر و طراحی انسانی، معماری سبز دست یافتنی خواهد شدو رعایت این چارچوب در فرآیند هر ساخت و ساز می تواند ترازوی مناسبی جهت محاسبه میزان پایداری بنا باشد.
بیشتر بخوانیم:
