پیش از پایان سده 14، با آنکه متن نمایشنامه ها باید از طرف کلیسا تصویب می شد و نمایشنامه ها می بایست حتما به مناسبتی در جشن های مذهبی اجرا می گردیدند اما تولید نمایش در بسیاری از نقاط از نظارت کلیسا خارج شده بود. با این حال اگرچه کلیسا از شرکت مستقیم در نمایش ها چشم پوشیده بود اما نظارت دقیقی بر متن و اجرای نمایشنامه ها اعمال می نمود.
در قرون وسطی اشکال زیادی از سازمان های تولید نمایش وجود داشت. در قاره اروپا معمولا اصناف مذهبی، یا انجمن های اخوت، تولید کننده نمایش ها بودند. اعضای این انجمن ها که حدود سال 1300 به وجود آمدند به جز معدودی اکثراً اشخاص غیر روحانی بودند. این اصناف وظایف خیریه نیز داشتند و بسیاری از آنان تهیه نمایش را به عنوان ثواب و خیریه بر عهده می گرفتند.
با آنکه در انگلستان نیز انجمن های اخوت گاه تهیه نمایشی را عهده دار می شدند اما غالباً در شهرهای شمالی انگلستان اصناف تجارتی و صنعتی بیشترین مسئولیت تهیه نمایش ها را می پذیرفتند. البته اصناف تجارتی اساساً برای حفظ منافع پیشه وران تشکیل شده بودند اما بسیاری از نیازهای مذهبی را نیز بر می آوردند از جمله به کلیساهای کوچک کمک مالی می دادند.
هریک عبادتگاه ویژه و پدر روحانی ویژه خود را داشتند و همچون انجمن های اخوت وظایف خیریه و ارائه نمایش به جشنواره های مذهبی را برعهده می گرفتند.
از جمله شیوه های دیگر آن بود که مسئولین شهر یا شهرداری ها، روحانیان، افراد یا سازمان ها و جماعات دیگر مشترکاً وظیفه تهیه نمایش را بر عهده می گرفتند. از این رو با آنکه تهیه نمایش اشکال گوناگونی داشت اما در همه حال اشخاص و گروه های مختلف با هم همکاری می کردند. غالباً کلیسا صلاح نمی دید دخالتی داشته باشد یا تنها به شرکت انفعالی بسنده می کرد اما در هر حال حق کلیسا برای تصویب متن نمایش همواره محفوظ بود.
انگیزه های پیچیده اجرای نمایش و قرار و مدارهای گوناگون به بهترین شکلی در شهر لوسرن به صورت جامعی دیده می شود. در این شهر یک نمایش مصائب یا مصیبت نامه حدود صد سال، در فواصل منظم، اجرا شده است. در آنجا نمایشنامه ها برای تقدیس خداوند، تهذیب اخلاق یا برای بزرگداشت شهر اجرا می شدند.
تقسیم وظایف و صلاحیت ها به این ترتیب بود: یک نمایش از طرف انجمن اخوت «تاج خار» پیشنها می شد، پس از تصویب طرح توسط شورای شهر، از سکوی اعلانات یا منبر کلیسا اجرای نمایش به مردم اعلام می شد سپس تهیه آن زیر نظر کمیته ای منتخب از شورای شهر و انجمن اخوت آغاز می شد کلیسا حق داشت همچنان حرف آخر را بزند.
انتخاب نمایندگان و روش بودجه بندی بستگی به نوع سازمان نمایش داشت. در شمال انگلستان شورای شهر و اصناف تجاری مسئولیت تهیه را بر عهده داشتند. این شورای شهر بود که تصمیم می گرفت نمایش در چه روزی از سال اجرا شود. او بود که نمایشنامه را به صنفی واگذار می کرد و نسخه تصویب شده را نزد خود نگه می داشت و از مجریان می خواست تا به متن تصویب شده وفادار بمانند، برای اصنافی که عین نمایشنامه تصویب شده را اجرا نمی کردند یا آن را بد اجرا می کردند جریمه هایی در نظر گرفته می شد، این شورا همچنین مکان نمایش را انتخاب می کرد. قسمت اعظم کار و سرمایه به گردن اصناف بود.
واگذاری نمایش ها به اصناف ظاهراً باید تناسبی می داشت: مثلا درام های مربوط به نوح بر عهده کشتی سازان یا کسانی که با آب سروکار داشتند، مثلا ماهیگیران نهاده می شد، نمایش های مربوط به سه شاه بر عهده زرگرها و نمایش شام آخر به نانوایان و به همین ترتیب هر صنفی موظف بود یک واگن نمایش، دکور، لباس، وسایل صحنه، افکت های مخصوص، بازیگر و مدیر نمایش خود را تامین کند.
اصناف فقیرتر یا کوچکتر با هم شریک شده تهیه یک نمایش را بر عهده می گرفتند. از آنجا که هر نمایشی یک واحد مستقل محسوب می شد که باید واگن نمایش ویژه خود را داشته باشد، و نمایش ها به نوبت اجرا می شدند، از این رو همه گروه ها می توانستند بدون اشکال زیاد با یکدیگر هماهنگی کنند.
در صحنه های ثابت که همه نمایشنامه در یک سکو یا یک صحنه اجرا یم شد، همه مجموعه نمایش زیر نظر و کارگردانی یک فرد یا یک کمیته به اجرا درمی آمد. نقش های دوگانه، صحنه های پرجمعیت، دکورهای مجلل و افکت های مخصوص همه در همان صحنه واقع می شدند.
گاهی یکی از نهادهای شهری سرمایه گذاری می کرد و اغلب از کسانی که در نمایش نقشی داشتند پول دریافت می کرد، یا تهیه لباس و وسایل صحنه را به آنها محول می کرد. گاهی پخش محلی روحانیت قسمتی از مخارج را بر عهده می گرفت، و گاه پیش می آمد که از تماشاگران ورودیه دریافت می شد یا وسایل صحنه پس از اتمام نمایش به فروش می رسید تا از بار مخارج زندگی اندکی بکاهد.
در 1547 در والنسین که در آن مجمع مشترکی برای تهیه نمایش ها با هم همکاری می کردند، پول نمایش را اعضای مجمع تهیه می کردند و گاه سودهای کلانی هم می بردند.
بیشتر بخوانیم:
درام های بومی – مذهبی در قرون وسطی
