هنگامی که اجرای نمایش به فضای بسته کشیده شد، نورپردازی صحنه برای اولین بار یکی از عوامل پر اهمیت نمایش ها گردید. گرچه برخی از نمایش های درباری در قرون وسطی در داخل اجرا می شدند اما تا سده شانزدهم اجرای نمای در محیط سربسته رایج نبود. در این دوران بود که بایستی برای نود اودیتوریوم و صحنه تدابیر فنی اختراع می شد.
نور صحنه در این دوران از شمع و چراغ های روغنی تامین می شد و برای این کار شمع ترجیح داشت زیرا سوختن شمع دود کمتری ایجاد می کرد و بوی آن بهتراز بوی روغن بود. اودیتوریوم معمولاً از نور شمعدان هایی که درست در جلوی صحنه آویخته بودند روشن می شد که هم اودیتوریوم و هم قسمتی از جلوی صحنه را روشن می ساخت.
انتهای صحنه نیز توسط ردیف چراغ هایی که در پشت جان پناه هایی در جلوی صحنه قرار داشتند روشن می شد. ساباتینی گفته است، دود نورهای داخل صحنه و شمعدان ها غالباً صحنه را مه آلود می کند. در منابع دیگر از گرما و دود در سالن های تئاتر شکوه کرده اند.
معمولاً تعدادی چراغ روغنی در یک خط بر میله هایی عمودی در پشت پروسینیوم و در پشت هر یک از بال ها قرار داده می شد. بر میله های قرنیز افقی در پشت قاب صحنه و بر دو لبه صحنه، چراغ هایی نصب می شد.
برای بالا بردن کیفیت نور از نورتاب هایی (رفاکتورهایی) که از پولک، سنگ طلق یا فلزات صیقل دار ساخته می شدند در پشت چراغ های روغنی استفاده می شد.
حداقل سه شیوه برای تاریک کردن صحنه وجود داشت: یکی خاموش کردن چراغ ها (اگر بنا بود چراغ ها دوباره روشن شوند این شیوه مناسب نبود)؛ دوم بر بالای چراغ ها استوانه هایی قرار داده می شد و در موقع لزوم با پایین آوردن استوانه ها صحنه تاریک می گردید. روش سوم قرار دادن چراغ هایی بر روی میله های گردان بود، که در مواقع لزوم به طرف صحنه، یا پشت به صحنه می چرخیدند. هنگامی که نور درخشانی مورد نیاز بود، در داخل وسایل دکوری، از جمله ابر، صدف یا غار، چراغ هایی را مخفی می کردند و در صورت لزوم آنها را به طرف شخص یا شی مورد نظر می گرفتند.
گاهی خورشید، ماه یا رعد و برق مورد نیاز می بود. در فلورانس در 1539 سان گالو یک گوی بلوری را پر از آب کرد و از پشت به وسیله شمع به آن نور داد تا طلوع خورشید در آغاز نمایش را نشان دهد. این خورشید در عرض صحنه حرکت می کرد و در پایین صحنه به طرف دیگر می رسید.
ماه نیز غالباً به همین شیوه نمایش داده می شد. نور رعد و برق با تکه های ناهموار چوب که بر آن پولک هایی چسبانده بودند به وجود می آمد. این قطعات را به وسیله سیمی با سرعت از عرض صحنه عبور می دادند و حالت رعد و برق ایجاد می نمودند.
هرگاه که نیاز به نور رنگین در صحنه بود، ظرف هایی را پر از مایع رنگین کرده، در بین چراغ های صحنه قرار می دادند. این عمل از شدن تور می کاست لذا معمولا چنین نورهایی برای مقاصد تزئینی مثل ویترین جواهر فروشی ها یا چراغانی اعیاد بر بالای ساختمان ها به کار میرفت.
شدت نور شمع ها و چراغ های روغنی محدود بود از این رو تامین نور با شدت کافی اولویت بیشتری از کاربرد نورپردازی پیدا کرد.
باید گفت تعدادی از اصول نظری درباره هنر در دوران رنسانس قاعده بندی شد که هنوز در دوران ما معتبرند. لئون دی سومی اظهار داشته است که در تراژدی باید نور کمتری از کمدی وجود داشته باشد و همراه آنجلو اینجنیری اظهار داشته است که هر چه اودیتوریوم را تاریکتر کنیم صحنه روشن تر به نظر خواهد رسید.
ساباتینی پیشنهاد می کند که نور جانبی تاثیر دلپذیرتری از نورهای دیگر، حتی از نور مقابل دارد اما به هر جال برای هنرمند رنسانس نورپردازی عمومی اهمیت بسیار داشت زیرا کنترل محدودی بر رنگ، پخش و شدت نور داشت. با وجود این آنان بر فنونی فایق آمدند که تا اواخر سده هجدهم معتبر ماندند.
بیشتر بخوانیم:
شکل گیری تئاتر رومن و جشنواره های آن
