مغولان طوایف متعدد و پراکنده ای در شمال چین بودند که علی رغم جنگاوری و جسارت به دلیل پراکنده بودن از یکدیگر خطری جدی برای دولت ها متمدن محسوب نمی شدند اما در 1174 با مرگ یسوکای، پسر 12 ساله ای به نام تموچین رئیس یک غریبه مغولی شد.
وی در اوایل کار به دلیل صغر سن نتوانست کار چندانی از پیش ببرد ولی در طی چند سال به قدرت مهیبی دست یافت و در 1188 خود را خان تمام مغولان یعنی چنگیز خان خواند اما او برای ریاست بر کلیه قبایل مغولی هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن داشت، از جمله مبارزه با قبلایل بزرگ نایمان.
نایمان ها از گذشته های بسیار دور جزو قبایل قدرتمند مغول بودند و به سادگی انقیاد چنگیز را نمی پذیرفتند. در 1206 پس از چند نبرد هولناک، سرانجام نایمان ها شکست خورده و از هم پاشیدند. تموچین سپس با حمله ای ناگهانی به قبیله تاتارهای سفید، آنها را شکست داد و پادشاه آن ها را به هلاکت رساند. نبرد بعدی چنگیز مبارزه با قرهختایی ها بود و این نیرو را نیز شکست داد.
چنگیز خان اکنون برای به پایان رساندن فتوحات خود را در آسیای شرقی یک کار مهم داشت و آن شکست چین بود. در این زمان در چین سلسله کین حکومت می راند. فرمانروایان این سلسله دارای قدرتی چشمگیر بوده و آمادگی مقابله برای چنگیز را داشتند اما حملات متعدد منظم و دامنه دار مغولان بر علیه آنها، قدرت مقاومت آنها را متلاشی کرد. چنگیز بین سال های 1215 تا 1218، سه بار به شمال چین لشکر کشید و بهترین شهرهای چین را تصرف کرد. این نبردها 14 سال طول کشید و از نظر اهمیت کمتر از حمله چنگیز به غرب آسیا نبود.
نتایج نبرد
از 1188 تا 1218 میلادی یعنی طی 30 سال تموچین، فرزند یسوکای، از مردی گمنام در یک قبیله کوچک مبدل به مالک بی چون و چرای شرق آسیا شد و اگر چه این 30 سال به ویژه نبردهای 14 ساله او با چین شمالی کمتر مورد توجه بوده اما دلیل اصلی قدرت یافتن او و فتح ماوراءالنهر، فلات ایران و مرکز روسیه را باید در پیروزی او بر چین و غلبه اش بر قبایل مغول دانست و در همین نبردها موفق به فراگیری فنون قلعه گیری شد.
این فنون بعدها برای فتح شهرهای بزرگ و آباد خراسان و ترکستان بسیار به کار می آمد. از طرف دیگر منطقه شمالی چین از جمعیت بسیار زیادی برخوردار بود و همین جمعیت سبب شد تا چنگیز در لشکرکشی های خود از لحاظ نفرات هیچ گاه کمبودی نداشته باشد.
نکته سوم این که اگر چنگیز در نبرد با چینی ها مغلوب می شد و یا آن که به نتیجه خاصی نمی رسید، هرگز این قدرت را نمی یافت که به نواحی آباد ایران و اعماق روسیه و اکراین لشکرکشی کند و شاید پای مغولان به سرزمین های گرم غربی هرگز نمی رسید.
بیشتر بخوانیم:
ریشه های سنت هندو و آشنایی با وداها
جنگ های بزرگ تاریخ - نبرد ایران و رم در زمان ساسانیان
دوره پیش از تاریخ چین و افسانه آفرینش از نظر چینیان
