نمایش هایی که در انجمن های ادبی در سرزمین های پست شمال غربی اروپا، اجرا می شدند با نمایش های اخلاقی رابطه نزدیکی دارند. این انجمن ها که در سده چهاردهم پایه گذاری شدند، به شعر و شاعری، موسیقی و درام توجه داشتند. در سده شانزدهم عملاً هر شهری در هلند حداقل یک انجمن ادبی و شهر جِنت پنج انجمن ادبی داشت.
در سال 1413 میان این انجمن ها مسابقاتی برگزار می شد و این مسابقات به ویژه در 1493تا 1570 محبوبیت بسیاری یافتند. مسابقه به این ترتیب بود که در آغاز سوالی طرح می شد و انجمن های مختلف، هر یک برای این سوال پاسخی فراهم می کردند و این پاسخ می باست به شکل درامی تمثیلی باشد.
از آنجا که در سرزمین های پست درام مذهبی رونقی نداشت، این نمایشنامه ها در ممالک مذکور در حکم تئاتر بودند.
هر چند بعضی از این نمایشنامه ها در مکان های سربسته اجرا می شدند اما غالباضدر مکان های باز بر صحنه می آمدند. همین سنت است که نقش بسیار ارزنده ای در ایجاد تئاترهای عمومی عصر الیزابت ایفا کرد.
در پشت یک سکوی وسیع، یک نمای (فاساد) ثابت مستقر می شد. در سطح صحنه معمولاً سه ورودی قرار داشت که به وسیله پرده ای بسته می شدند و با کنار زدن پرده، صحنه پشت آنها به عنوان صحنه داخلی به کار می رفت.
در طبقه دوم میز درهای مشابهی وجود داشت و در طبقه سوم یک تخت یا سریر قرار داده می شد تا شحصیتی که جشن به افتخار او ترتیب داده شده بود، به عنوان مثال نمونه عقل یا بانوی فصیح یا بانوی باکره، در آن بنشیند. در پایان مسابقه این شخصیت به سطح صحنه پرواز داده می شد تا جایزه ها را اعطا کند.
تدارک این گونه نمایش ها به تدریج مفصل تر شد به طور یکه در سا ل1561 درآنت ورپ اجرای آنها سک ماه تمام به طول انجامید.
19 انجمنی که در مسابقع شرکت کرده بودند، با یک راهپیمایی با شکوه که در آن 23 ارابه پیروزی و 197 واگن نمایشی شرکت داشتند وارد شهر شدند.
معمولاً این نمایش ها در یک دوره 15 روزه اجرا می شدند و شهرداری مبلغ هنگفتی، حدود صد هزار گیلدر، بودجه برای آنها در نظر می گرفت. این مبلغ علاوه بر سهمی بود که انجمن های شرکت کننده در مسابقه می پرداختند.
تا سده شانزدهم انجمن های ادبی غالباً در نمایش های خود پیام های فقهی می دادند اما در سال 1516 با اوج گرفتن نهضت پروتستان ها، اسپانیا نیز سرزمین های پست شمال غربی اروپا را تحت حمایت خود قرار داد.
بنابراین برای نظارت بر محتوای نمایشنامه های انجمن های ادبی در سال 1539 فرمانی صادر شد که برطبق آن کلیه نمایشنامه های میبایست از جانب مقامات کلیسای کاتولیک تصویب می شدند، نتیجه این شد که درام نویسان برای احتراز از این نظارت به طور روز افزونی به موضوعات غیرمذهبی روی آوردند.
پس از 1625 در پی رواج یافتن تئاتر حرفه ای، انجمن ها از رونق افتادند.
بیشتر بخوانیم:
تهیه و تولید نمایش در قرون وسطی چگونه بود؟
تحولات تئاتر در رنسانس ایتالیا
لباس و صحنه در عصر طلایی اسپانیا
