در سده 5 ق.م، تراژدی نویسان یونان ناچار بودند در نوعی کمدی نویسی نیز مهارت یابند، زیرا برای شرکت در مسابقه دیونوسیای شهر لازم بود یک نمایش ساتیر ارائه دهند. همچنان که از خاستگاه تراژدی اطلاع کمی داریم، از خاستگاه نمایش ساتیر نیز کم می دانیم. برخی از مورخان اصرار دارند که نمایش ساتیر شکل اولیه درام بود که به تدریج تراژدی و کمدی از آن تحول یافتند. اما اکثر صاحب نظران پراتیناس را مبتکر این شکل درام می شناسند. پراتیناس بین سالهای 534 و 500 ق.م می زیست.
از میان بیش از 100 نمایش ساتیر که در کتاب ها مورد اشاره اند تنها نمونه کاملی که به دست ما رسیده است، سیکلوپ اثر اوریپید است. این نمایش بر اساس بخشی از اودیسه بنا شده، یعنی قطعه ای که یک دسته ساتیر اسیر توسط سیله نوس آورده می شوند و اودیسه سیکلوپ را ملاقات می کند. علاوه بر آن، قسمت اعظم نمایش ساتیر سوفوکل به نام تراکرز موجود است.
این نمایش درباره تلاش آپولو برای یافتن یک گله گاو است که توسط هرمس، خدای دزدان، دزدیده شده است. از آنجا که مدرک کافی در اختیار نداریم کلی گویی درباره شکل ساتیر مشکل است. اما برای تعمق درباره ساخت کلی نمایش ساتیر اطلاع کافی در دست است.
نمایش ساتیر نامش را از گروه همسرایانِ همراه دیونوسوس گرفته است که نیمه انسان نیمه حیوان بودند و سرخوان این همسرایان، سیله نوس، پدر ساتیرها بود. گاه داستان ساتیر نمایش را به موضوع تراژدی ای که همراه آن اجرا می شد مربوط می کرد، اما اکثر این نمایش ها به کلی مستقل بودند.
ساتیر در اصل به نمایشی می گویند که تقلید مسخره آمیزی از اسطوره (عموماً دهن کجی به خدایان یا قهرمانان و به ماجرای آنها) حرکات ناهنجار و خشن در یک زمینه روستایی، همراه با رقص های پرهیجان و اطوار و لهجه های بی وقار باشد. ساخت ساتیر شبیه تراژدی است زیرا همچون تراژدی بازی های اصلی توسط اشعار همسرایی از هم جدا می شوند. زبان روزمره و محاوره ای دارد. ساتیر عموماً پس از پایان یک تراژدی جدی و سنگین، به عنوان پایانی مفرح و آرامبخش اجرا می شد.
بیشتر بخوانیم:
تراژدی در سده پنجم پیش از میلاد/ آشنایی با آشیل، سوفوکل و اوریپید
شرایط بازیگران در اسپانیا تا سال 1700 میلادی
