در بسیاری از شهرها نمایش سالانه وجود نداشت، حتی جاهایی که مجموعه های نمایشی جای خود را باز کرده بودند، گاه بین 2 تا 10سال یکبار نمایشی اجرا می شد، تعدادی از نمایش های عظیم فقط یک بار اجرا شده و تکرار نگردیده اند. در سالی که قرار بود نمایش اجرا بشود تدارکات نمایش ماه ها طول می کشید و روز نمایش تعطیل اعلام می شد.
پیش از اجرای نمایش ها، اقدامات چندی برای تبلیغ نمایش به عمل می آمد. مثلا به شهرهای مجاور دعوت نامه هایی ارسال می گردید، بر دروازه های شهر دیوارکوب ها یا پوسترهایی نصب می شد و چند روز پیش از آغاز نمایش یک راهپیمایی توسط بازیگران با لباس صحنه در اطراف شهر برپا می گردید.
در روز نمایش یک دسته منادی در شهر اسب می راندند، شیپور می نواختند و مردم را به دیدن نمایش دعوت می کردند. تماشاگران از طبقات گوناگون، افراد محلی و شهرهای همسایه بودند.
در بعضی شهرها کارکردن در روز نمایش ممنوع بود و برای حفاظت از خانه ها و مغازه های شهر از دزدی، نگهبانان ویژه ای گمارده می شدند.
تمهیداتی که برای جایگاه تماشاگران چیده می شد متنوع بود. در انگلستان در مکان هایی که واگن های نمایشی وجود داشت، دیدگاه های ویژه ای برای تماشاگران در نظر گرفته می شد.
در یورک 12 تا 15 و در بورلی 6 دیدگاه ساخته شده بود. در غالب شهرها نمایش چندین روز طول می کشید. در چستر سه روز برای این کار اختصاص یافته بود و در یورک یک روز و جشنواره در ساعت 4:30 صبح آغاز می شد.
لازم به تذکر است که برخی از محققان بر این باورند که این دیدگاه های مختلف تنها برای راهپیمایی های کورپوس کریستی ساخته می شدند و نمایش ها فقط در یک نقطه اجرا می شدند. اگر این گفته حقیقت داشته باشد، تدارک این نمایش ها نیز می بایست مانند صحنه های ثابت بوده باشد.
احتمالاً تماشای نمایش ها رایگان بود زیرا تنها سند مبتنی بر دریافت پول، یکبار و آن هم در 1477 در لی سستر ضبط شده است، به هر حال گفته شده که در یورک احتمالاً کسانی که نظارت بر محل نمایش را کنترات می کردند، پول دریافت می کردند.
این احتمال نیز وجود دارد که مزایده کاران موفق، اطراف محل نمایش را نرده کشی کرده و پول دریافت کرده باشند. همچنین اشخاص مهم نمایش را از پنجره هایی مشرف بر صحنه، اشخاص محترم از جایگاه های موقتی ویژه و افراد طبقه پایین ایستاده تماشا می کردند.
این جزئیات همه بر اساس حدس و گمان است زیرا سند مستقیمی درباره جایگاه تماشاگران در مراسم نمایش انگلیس وجود ندارد.
هنگامی که نمایش در صحنه ثابت اجرا می شد، لازم بود تماشاگران را در یک چا گرداوردند. در ساختمان هایی همچون آمفی تئاترهای رومی و جایگاه مدور کورنوالی جایگاه تماشاگران مشخص بود اما در قرون وسطی که نمایش در حیاط خانه ها یا کلیساها و یا در میدان شهرها اجرا میشد، لازم بود برای هر اجرا جایگاهی موقتی ساخته شود.
در برخی موارد تسهیلات به گونه ای بود که بعدها در تئاترهای حرفه ای به کار رفت. مثلاً در 1509 در رومنز جایگاه ایستاده ای نزدیک صحنه ساخته شد، و پشت سر آن داربستی برای نشستن و پشت سر آن نیز 24 چایگاه ویژه تعبیه گردید.
در 1560 در وین جایگاه هایی را برای همه نمایش ها اجاره می دادند. در لوسرن، داربست هایی برای نشستن در سه جانب صحنه ساخته می شد و صاحبان خانه های اطراف محل نمایش، اتاق ها و بام های خود را به تماشاگران اجاره می دادند.
در بسیاری از نمای شهایی که توسط شهرداری برپا می گردید و ورودیه دریافت نمی شد. از طرفی بعضی از نمایش ها را صرفاً برای پول درآوردن اجرا می کردند.
در 1547 در والنسین سازمانی که نمایش را ترتیب می داد، درآمد حاصله را بین اعضای خود تقسیم میکرد. البته شهرداری ها نیز گاه ورودیه ای جهت تامین مخارج نمایش دریافت می کردند.
تعداد تماشاگران را به جز مواردی که ورودیه ای دریافت نمی شد نمی توان دانست. اگر تصاویر به دست آمده از نمایش های قرون وسطایی اصیل و واقع گرا باشند، بایستی تعداد تماشاگران زیاد بوده باشد.
ساعت اجرای نمایش نیز متغیر بود. گاه نمایش از ساعت 7 صبح آغاز می شد و تا 6 بعدازظهر طول می کشید. گاهی یک سلسله نمایش در چندین بعدازظهر اجرا می گردید و در مواردی اجرای یک نمایش 24 ساعت بدون وقفه ادامه می یافت.
تماشاگران غالباً برای گرفتن جا از 4 صبح می آمدند، زیرا ذخیره کردن جا معمول نبود مگر برای اشخاص رسمی، روحانیان و میهمانان عالیقدر. گاه از ورود کودکان و زنان باردار به جایگاه ها جلوگیری به عمل می آمد.
اطراف محل نمایش به وسیله کانال آب، یا نرده یا توسط نگهبانان مرزبندی می شد تا نگذارند تماشاگران بیش از حد به محوطه نمایش نزدیک شوند. برای محافظت صحنه و وسایل دکور شب ها نگهبانانی گمارده می شد.
برای ما روشن است که در سده شانزدهم تهیه کنندگان نمایش ها آموخته بودند که با عوامل و مشکلات بی شمار چگونه روبرو شوند. آنان از نظر فنی به سطحی عالی و از نظر نحوه اجرا و سازمان دادن نمایش های عظیم به استادی رسیده بودند.
بیشتر بخوانیم:
صحنه پردازی، وسایل صحنه و افکت های مخصوص در تئاتر الیزابتی
شکسپیر و معاصرانش و شباهت های نمایشنامه هایشان
تراژدی در سده پنجم پیش از میلاد/ آشنایی با آشیل، سوفوکل و اوریپید
