اصول تبعی حامی سازه های شخصی

به گزارشتمیم نیوز

کلی برای توضیح دادن نظریه سازه های شخصی خود، 11 اصل تبعی حامی را مطرح کرد که همه آنها را می توان از فرض اساسی او استنباط کرد.

شباهت بین رویدادها

دو رویداد دقیقاً مثل هم نیستند، با این حال، انسان رویدادها را طوری شبیه هم تعبیر می کند که به صورت یکسان درک شوند. یک طلوع خورشید هرگز با طلوع خورشید دیگر همانند نیست اما سازه سپیده دم فرد، بین رویدادها شباهت ها یا تکرارهایی را تشخیص می دهد. گرچه دو سپیده دم هرگز دقیقاً مشابه نیستند، اما ممکن است برای فرد به قدر کافی مشابه باشند که آنها را به صورت رویداد یکسانی تعبیر کند. این شباهت بین رویدادها را اصل تبعی تعبیر نامید.

اصل تبعی تعبیر اعلام می دارد که انسان ها رویدادها را با تعبیر کردن تکرارهای آنها پیش بینی می کند. این اصل تبعی بار دیگر به این موضوع اشاره دارد که افراد آینده نگر هستند، رفتار آنها به وسیله پیش بینی رویدادهای آینده ایجاد می شود. در ضمن این اصل تاکید دارد که افراد رویدادهای آینده را طبق موضوعات تکراری تعبیر می کنند.

اصل تبعی تعبیر ممکن است قدری بیشتر از عقل سلیم به نظر برسد. افراد بین رویدادها شباهت هایی را می بینند و مفهوم واحدی را برای توصیف ویژگی های مشترک به کار می برند. با این حال کلی معتقد بود هنگام نظریه پردازی، منظور کردن امور بدیهی ضروری است.

تفاوت بین افراد

اصل تبعی دوم کلی هم بدیهی به نظر می رسد. افراد در تعبیر کردن رویدادها با یکدیگر تفاوت دارند. کلی این تاکید بر تفاوت های فردی را اصل تبعیت فردیت نامید.

چون افراد خزانه تجربیات متفاوتی دارند، رویداد واحدی را دقیقا به صورت یکسان تعبیر نمی کنند. هم ماهیت و هم شکل تعبیرهای آنها متفاوت هستند. برای مثال یک فیلسوف ممکن است سازه حقیقت را در رده ارزش های ابدی قرار دهد، یک وکیل ممکن است حقیقت را مفهومی نسبی در نظر بگیرد که برای مقصود خاصی مفید است، و یک دانشمند شاید حقیقت را به صورت هدفی دست نیافتنی تعبیر کند، چیزی که باید در جستجوی آن بود اما هرگز به دست نمی آید.

حقیقت برای فیلسوف، وکیل و دانشمند ماهیت و معنی متفاوتی دارد. از این گذشته هرکسی به شیوه متفاوتی سازه خاص خودش را تشکیل می دهد و بنابراین شکل متفاوتی به آن می بخشد. حتی دو قلوهای همانندی که در محبط های تقریباً مشابهی زندگی می کنند، رویادها را دقیقا مثل هم تعبیر نمی کنند. برای مثال بخشی از محیط دوقلوی A دوقلوی B را شامل می شود، تجربه ای که دوقلوی B در آن سهیم نیست.

با اینکه کلی بر تفاوت های فردی تاکید کرد، اما خاطر نشان نمود که تجربیات می توانند مشترک باشند و افراد می توانند زمینه مشترکی را برای تعبیر کردن تجربیات پیدا کنند. این به افراد امکان می دهد که به صورت کلامی و غیرکلامی ارتباط برقرار کنند. با این حال به علت تفاوت های فردی، این ارتباط هرگز عالی و بی عیب و نقص نیست.

روابط بین سازه ها

سومین اصل تبعی کلی به نام اصل تبعی سازمان دهی، بر روابط بین سازه ها تاکید دارد و اعلام می دارد که افراد بنا به خصلت، به خاطر سهولت در پیش بینی کردن رویدادها، سیستم سازه ای را پرورش می دهند که روابط ترتیبی بین سازه ها را در بر دارد.

دو اصل تبعی اول، شباهت بین رویدادها و تفاوت بین افراد را فرض میکند. اصل تبعی سوم بر این موضوع تاکید دارد که افراد مختلف رویدادهای مشابه را به صورتی سازمان می دهند که مغایرت ها و تضادها را به حداقل برساند. افراد سازه های خود را طوری مرتب می کنند که بتوانند به صورت منظم از یکی به سراغ دیگری بروند و این کار به آنها امکان میدهد از مغایرت ها فراتر روند و از تعارض ها غیرضروری اجتناب کنند.

در ضمن، اصل تبعی سازمان دهی فرض می کند که بین سازه ها رابطه ترتیبی وجود دارد به طوری که یک سازه ممکن است جزو سازه دیگری قرار بگیرد.

برای مثال، آرلن بعد از خراب شدن اتومبیلش در راه دانشگاه، ممکن است موقعیت خود را بر حسب سازه های مافوق دوگانه بد در برابر خوب در نظر بگیرد. او در این مقطع از زندگی اش، استقلال (از دوستان یا والدین) را خوب و وابستگی را بد در نظر می گیرد. با این حال سیستم سازه شخصی او بدون تردید انواع سازه ها را که جزو سازه بد و خوب هستند، در بردارد.

مثلا آرلن احتمالاً هوش و سلامتی را به صورت خوب و حماقت و بیماری را به صورت بد تعبیر می کند. علاوه بر این نظر آرلن درباره استقلال و وابستگی ماننده سازه های خوب و بد او، چندین سازه مادون دارد. آرلن در این موقعیت، ادامه دادن تحصیل را به صورت استقلال و برگشتن به خانه را به صورت وابستگی تعبیر می کند. او برای ادامه دادن تحصیل و کار خود به وسیله رفت و آمد نیاز دارد. وسایل متعددی برای رفت و آمد وجود دارد، اما آرلن فقط چهار مورد را در نظر میگیرد: استفاده از اتوبوس، پیاده روی، اتکا به دوستان، یا راندن اتومبیل خودش. زیر مجموعه سازه اتومبیل سه سازه مادون هستند: تعمیر کردن اتومبیلش، خریدن اتومبیلی تازه یا خریدن اتومبیل دست دوم آخرین مدل. این مثال نه تنها حاکی است که سازه ها رابطه ترتیبی پیچیده ای با یکدیگر دارند بلکه نشان م یدهند آنها دو گانه نیز هستند.

دوگانگی سازه ها

اکنون نوبت اصلی تبعی ای می رسد که چندان بدیهی نیست. اصل تبعی دوگانگی اعلام می دارد که سیستم سازه شخص از تعداد محدودی سازه های دوگانه تشکیل شده است.

کلی تاکید داشت که سازه نوعی حکم این یا آن، سیاه یا سفید، بدون سایه خاکستری است. در طبیعت، چیزها ممکن است این یا آن نباشند، اما رویداداهی طبیعی، غیر از معنایی که سیستم سازه شخصی فرد به آنها نسبت می دهد، معنای دیگری ندارند. در طبیعت رنگ آبی قطب مخالفی ندارد به چز در نگاره رنگ، اما افراد ویژگی های متضاد به آبی نسبت می دهند مثلا می گویند آبی روشن در برابر آبی تیره یا آی زیبا در برابر آبی زشت.

برای اینکه افراد سازه ای را تشکیل دهند باید بتوانند شباهت هایی را بین رویدادها تشخیص دهند، اما در عین حال باید آن رویدادها را با قطب مخالف شان مقابله کنند.

انتخاب بین دوگانگی ها

اگر افراد رویدادها را به صورت دوگانه تعبیر می کنند در این صورت چنین بر می آید که آنها هنگام دنبال کردن روش های دیگر عمل کردن، تعدادی حق انتخاب دارند. این اصل تبعی انتخاب کلی است که به این صورت بیان می شود. افراد گزینه ای را در سازه دو گانه برای خودشان انتخاب می کنند که از طریق آن بتوانند گسترش و وضوح سازه های آینده را با احتمال بیشتری پیش بینی کنند.

این اصل تبعی قسمت عمده آنچه را که در فرض اساسی کلی و در اصول تبعی قبلی بیان شده اند، مطرح می کنند. افراد بر اساس نحوه ای که رویدادها را پیش بینی می نمایند، انتخاب می کنند و این انتخاب ها بین گزینه های دو گانه صورت می گیرند. علاوه بر این اصل تبعی انتخاب فرض می کند افراد آن اعمالی را برمیگزینند که به احتمال بیشتری دامنه انتخاب های آینده آنها را گسترش می دهند.

تصمیم آرلن برای خریدن اتومبیل دست دوم بر اساس یک  رشته انتخاب ی استوار بود که هر کدام از آنها بین گزینه های دوگانه بودند و هر یک دامنه انتخاب های آینده او را گسترش دادند. ابتدا او استقلال رفتن به دانشگاه را به جای وابستگی رفتن به خانه و زندگی کردن با والدینش انتخاب کرد.

بعد خریدن اتومبیل در مقایسه با اتکا به دوستان یا به برنامه های اتوبوس یا پیاده روی که آن وقت گیر می دانست، آزادی بیشتری برای او فراهم می آورد. تعمیر کردن اتومبیل قدیمی او در مقایسه با ایمنی خریدن اتومبیل دست دوم، از لحاظ مالی مخاطره آمیز بود. خریدن اتومبیل نو در مقایسه با اتومبیل دست دوم ارزان خیلی گران بود. هر انتخاب بین گزینه هایی در سازه دوگانه صورت گرفت و آرلن با هر انتخاب، احتمال گسترش دادن و روشن کردن سازه های آینده را افزایش داد.

دامنه مناسبت

اصل تبعی دامنه کلی فرض می کند که سازه های شخصی محدود هستند وبه هر چیزی مربوط نمی شوند هر سازه ای فقط برای پیش بینی دامنه محودی از رویدادها مناسب است. به عبارت دیگر سازه به دامنه مناسب خاصی محدود می شود.

زمانی که آرلن می خواست برای خریدن اتومبیل تصمیم بگیرد، سازه استقلال در دامنه مناسبت او بود اما استقلالدر موقعیت های دیگر از این مرزها خارج خواهد بود. استقلال، مفهوم وابستگی را با خود به همراه دارد. آزادی آرلن در ادامه دادن تحصیلات، آزادی ادامه دادن کارش و ازادی جابجا شدن سریع از مکانی به مکان یگر بدون اتکا به دوستان، همگی در دامنه مناسب استقلال/وابستگی قرار می گیرند. با این حال سازه استقلال آرلن تمام موارد نامربوط مانند بالا/پایین، روشن/تاریک یا خیس/خشک را دربرنیمگیرد یعنی این سازه فقطمناسب دامنه محدودی از رویدادهاست.

اصل تبعی دامنه به کلی امکان داد مفهوم را از سازه متمایز کند. مفهوم تمام عناصری را که ویژگی مشترکی دارند، در بر میگیرد، و عناصری که این ویژگی را ندارند، شامل نمی شود. مفهوم بلند تمام افراد و اشیایی را که مرتفع هستند در بر میگیرد و سایر مفاهیم را که خارج از دامنه مناسب آن هستند، شامل نمی شود.

بنابراین سریع، استقلال یا تاریکی همگی از مفهوم بلند مستثنی هستند زیرا آنها مرتفع نیستند اما این استثناها هم نامحدود و هم غیر ضروری هستند. مفهوم سازه بلندی را در برابر کوتاهی قرار می دهد، از این رو دامنه مناسبت آن را محدود می کند. بنابراین دوگانگی ها دامنه مناسبت سازه را محدود می کنند.

تجربه و یادگیری

اساس نظریه سازه شخصی، پیش بینی رویدادهاست. افراد به آینده فکر می کنند و درباره اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد، حدس هایی می زنند. بعداً هنگامی که رویدادها آشکار می شوند، افراد یا سازه های موجود خود را تایید می کنند یا اینکه این رویدادها را طوری بازسازی می کنند که با تجربه آنها جور باشند. بازسازی رویدادها به افراد امکان می دهد از تجربیات شان درس بگیرند.

اصل تبعی تجربه اعلام می دارد: زمانی که فرد تکرار رویدادها را به صورت پیاپی تعبیر می کند، سیستم سازه او تغییر می یابد. منظور کلی از به کار بردن واژه به صورت پیاپی، این بود که خاطر نشان سازد افراد در هر لحظه فقط به یک چیز توجه می کنند.

تجربه ازتعبیر کردن پیاپی رویدادها تشکیل می شود. رویدادها به خودی خود، تجربه را تشکیل نمی دهند، معنایی که افراد به این رویدادها می دهند، زندگی آنها را تغییر میدهد. برای این که این نکته را روشن کنیم، به آرلن و سازه شخصی استقلال او برمیگردیم.

زمانی که اتومبیل قدیمی او که هدیه والدینش به خاطر فارغ التحصیلی از دبیرستان به او داده بودند، خراب شد، تصمیم گرفت به جای برگشتن به وضع ایمن و وابسته زندگی کردن در خانه، در دانشگاه بماند. زمانی که او بعدها با رویدادهای پیاپی مواجه می شود، مجبور است بدون مشورت با والدین تصمیم گیری کند، تکلیفی که او را وادار می سازد برداشت خود را از استقلال بازسازی کند. او قبلا استقلال را به صورت خلاص شدن از دخالت های دیگران تعبیر کرده بود. بعد از اینکه تصمیم گرفت برای خریدن اتومبیل دست دوم زر قرض برود، برداشت خود را از استقلال تغییر داد تا مسئولیت و نگرانی را نیز شامل شود. این رویدادها به خودی خود موجب بازسازی نشدند. آرلن می توانست تماشاچی رویدادادهایی باشد که او را احاطه کرده بودند. در عوض سازه های موجود او به ثدر کافی انعطاف پذیری بودند که به او امکان دهند با تجربه سازگار شود.

سازگاری با تجربه

انعطاف پذیری آرلن، اصل تبعی تعدیل کلی را نشان می دهد. تغییر در سیستم سازه فرد به نفوذ پذیری سازه هایی که این تغییرات در دامنه مناسبت آنها قرار می گیرند، بستگی دارد.

این اصل تبعی از اصل تبعی تجربه حاصل می شود و آن را گسترش می دهد. این اصل فرض می کند میزان تجدیدنظر افراد در سازه های آنها بستگی دارد به اینکه سازه های موجود آنها تا چه اندازه ای نفوذپذیر هستند. سازه ای نفوذ پذیر است که عناصر جدید بتوانند به آن افزوده شوند. سازه های نفوذناپذیر عناصر تازه را نمی پذیرند. اگر مردی معتقد باشد زنان پست تر از مردان هستند در این صورت شواهد مغایر نمی توانند به دامنه مناسب او راه یابند. در عوض او پیشرفت زنان را به شانس یا امتیاز اجتماعی غیر عادلانه نسبت خواهد داد. تغییر در رویدادها فقط در صورتی به معنی تغییر در سازه هاست که این سازه ها نفوذپذیر باشند.

سازه شخصی استقلال در برابر وابستگی آرلن به قدر کافی نفوذپذیر بود که عناصر تازه را به خود راه دهد. زمانی که بدون مشورت با والدینش، تصمیم گرفت اتومبیل دست دوم بخرد، سازه پختگی در برابر بچگی به سازه استقلال در برابر وابستگی نفوذ کرد و حال و هوای تازه ای را به آن افزود. قبلاً این دو سازه از هم جدا بودند و برداشت آرلن از استقلال به انجام دادن کاری که خودش انتخاب می کرد، محدود می شد، در حالی که وابستگی به تسلط والدین مربوط بود. اکنون او استقلال را به معنی مسئولیت پخته و وابستگی را به صورت علامت اتکا به والدین تعبیر می کند. همه این افراد به همین صورت سازه های شخصی خود را تعدیل یا تنظیم می کنند.

سازه های ناسازگار

گرچه کلی سیستم سازه فرد را در مجموع با ثبات فرض کرد، اما اصل تبعی چند پارگی ناسازگاری عناصر خاص را ملحوظ می کند. امکان دارد فرد به صورت پی در پی انواع زیر سیستم های سازه ای را اختیار کند که به طور استنباطی با یکدیگر ناسازگار باشند.

در ابتدا شاید به نظر برسد که انگار سازه های شخصی باید ساطگار باشند اما وقتی فرد رفتار و افکار خود را در نظر می گیرد می تواند به راحتی مقداری ناسازگاری را در آنها ببیند. والتر میشل، دانشجوی میشل، معتقد بود رفتار معمولاً بی ثبات تر از آن است که نظریه پردازان صفت تصور می کنند. کودکان معمولاً در یک موقعیت ناشکیبا هستند و در موقعیت دیگر ناشکیبا.

همین طور امکان دارد کسی هنگام روبرو شدن با سگی درنده، شجاع، اما موقع روبرو شدن با رئیس یا معلم، بزدل باشد. با اینکه رفتارها اغلب بی ثبات به نظر می رسند، اما کلی معتقد بود اغلب اعمال اساساً باثبات هستند. برای مثال امکان دارد مردی از همسرش محافظت کند، اما وی را به مستقل بودن بیشتر تشویق نماید. شاید محافظت و استقلال در یک سطح، با یکدیگر ناسازگار باشند اما در سطح بزرگتر هر دو جزو سازه عشق هستند. بنابرایت اقدامات این مرد در جهت محافظت از همسرش و تشویق کردن او به استقلال بیشتر با سازه بزرگتر و مافوق سازگار هستند.

سیستم های مافوق هم می توانند تغییر کنند اما این تغییرات در سیستم باز هم بزرگتری صورت می گیرند. برای نمونه شوهر محافظت کننده، عشق این مرد به همسرش ممکن است به تدریح به نفرت تبدیل شود، اما این تغییر در سازه بزرگتر نفع شخصی باقی می ماند. عشق قبلی این مرد به همسرش و نفرت فعلی از او با نظر نفع شخصی وی هماهنگ هستند. اگر سازه های ناسازگار هم زیست نبودند، افراد در سازه ثابتی گیر می کردند که تغییر را تقریبا غیرممکن می ساخت.

شباهت بین افراد

با اینکه اصل تبعی دوم کلی فرض می کند که افراد با یکدیگر تفاوت دارند اما اصل تبعی اشتراک او شباهت هایی را بین افراد فرض می کند. اصل تبعی اشتراک او اعلام می دارد که در صورتی که یک نفرد تجربه ای را شبیه فرد دیگری تعبیر کند، در این صورت فرایندهای آنها از لحاظ روان شناختی با یکدیگر مشابه هستند.

لزومی ندارد که دو نفر رویدادی واحد یا حتی رویدادی مشابه را تجربه کنند تا فرایند های آنها از لحاظ روان شناختی مشابه باشند، کافی است آنها تجربیات شان را به صورت مشابه تعبیر کنند. چون افراد رویدادها را با پرسیدن سوال ها، ساختن فرضیه ها، به دست آوردن نتایج . بعد پرسیدن سوال های بیشتر، به طور فعال تعبیر می کنند، افراد مختلف با تجربیات بسیار متفاوت، می توانند رویدادها را خیلی شبیه هم تعبیر کنند.

برای مثال امکان دارد دو نفر با وجود پیشینه های متفاوت، به دیدگاه سیاسی مشابهی برسند. امکان دارد یکی از آنها از خانواده ثروتمندی باشد و زندگی خود را در تامل و اندیشه گذرانده باشند، در حالی که دیگری از دوران کودکی فلاکت باری جان به در برده و همواره برای زنده ماندن تلاش کرده باشد و با این حال، هر دوی آنها دیدگاه سیاسی آزاد منشانه ای اختیار کنند.

با اینکه افراد دارای پیشینه های مختلف می توانند سازه های مشابهی داشته باشند، اما افراد دارای تجربیات مشابه به احتمال بیشتری رویدادها را شبیه هم تعبیر می کنند. افراد در گروه اجتماعی خاصی، می توانند سازه های مشابهی داشته باشند، اما همیشه این فرد است، نه جامعه که رویدادها را تعبیر می کند. از این گذشته هیچ وقت دو نفر تجربیات را دقیقاً عین هم تعبیر نمی کنند. امکان دارد آمریکایی ها سازه دموکراسی مشابهی داشته باشند، اما امکان ندارد دو آمریکایی آن را دقیقاً یکسان در نظر بگیرند.

فرایندهای اجتماعی

آخرین اصل تبعی حامی یعنی اصل تبعی اجتماعی بودن به این صورت بیان می شود: در صورتی که افراد نظام عقیدتی دیگران ررا به دقت تعبیر کنند، چنین برمی آید که آنها در فرایند اجتماعی که دیگران را در بر می گیرد نقش دارند.

افراد صرفاً بر اساس تجربیات مشترک یا حتی سازه های مشابه، با یکدیگر ارتباط برقرار نمی کنند، آنها به این علت ارتباط برقرار می کنند که سازه های یکدیگر را تعبیر می کنند. افراد در روابط میان فردی، نه تنها رفتار طرف مقابل را مشاهده می کنند، بلکه معنایی را که آن رفتار برای او دارد نیز تعبیر می کنند.

هنگامی که آرلن با فروشنده اتومبیل دست دوم مشغول مذاکره بود، نه تنها از گفتار و اعمال او، بلکه از معانی آنها نیز آگاه بود. آرلن می دانست که از نظر این فروشنده وی خریداری بالقوه است، کسی که ممکن بود کمیسیون قابل ملاحظه ای را برای او تامین کند. آرلن گفتار فروشنده را مبالغه آمیز تعبیر کرد و در عین حال می دانست که فروشنده، بی تفاوتی وی را به صورت علامتی تعبیر می کند که انگیزه های او را به صورت متفاوت با انگیزه خودش تعبیر می کند.

همه این ها قدری پیچیده به نظر می رسند اما کلی صرفا می خواست بگوید که افراد به طور فعال در روابط میان فردی درگیر هستند و می دانند که بخشی از سیستم سازه افراد دیگر هستند.

کلی همراه با اصل تبعی اجتماعی شدن، مفهوم نقش را معرفی کرد. منظور از نقش، الگوی رفتای است که در نتیجه آگاهی فرد از سازه های کسانی که با آنها تعامل دارد، ناشی می شود. برای مثال هنگامی که آرلن با فروشنده اتومبیل دست دوم مشغول مذاکره بود، نقش خود را  ه عنوان خریدار بالقوه تعبیر کرد زیرا می دانست که فروشنده همین نقش را از او انتظار دارد. او در مواقع دیگر و در تعامل با سایر افراد، نقش خود را به عنوان دانشجو، کارمند، دختر، دسوت دختر و غیره تعبیر می کند.

کلی نقش ها را به جای دیدگاه جامعه شناختی از دیدگاه روان شناختی تفسیر کرد. نقش فرد به جایگاه او در موقعیت اجتماعی بستگی ندارد بلکه به تعبیری که او از آن نقش می کند، وابسته است.

نقش های آرلن در مقام دانشجو، کارمند و دختر نقش های حاشیه ای محسوب می شوند. آنچه برای وجود او اهمیت بیشتری دارد، نقش اصلی اوست. افراد نقش اصلی را برای توصیف خود شان برحسب اینکه واقعاً کیستند، تعبیر می کنند. این به افراد درک خویشتن می بخشد و رهنمودی برای زندگی روزمره در اختیار آنها قرار می دهد.

 

بیشتر بخوانیم:

 ساختار شخصیت از منظر آلپورت / آمادگی های شخصی چیست؟

 اصول تحلیل عاملی چیست؟/ مشخص کردن صفات با تحلیل عاملی

 رفتارگرایی علمی اسکینر

 الگوهای رفتار یا پویش ها در روانشناسی سالیوان

 نظر یونگ در مورد رشد شخصیت

اصول آدلر

 پژوهش هایی که طبق نظریات راجرز انجام شد چه بود؟

 نظر مزلو درباره انگیزش