تئاتر در اسپانیا همچون تئاتر انگلستان در سده های شانزدهم و هفدهم شکوفا شد. در حقیقت تئاتر اسپانیا بین سال های 1580 و 1680 چندان بارور بود که این دوره را عصر طلایی درام اسپانیایی خوانده اند.
بیشترین تاثیرات بر درام اسپانیایی از فرهنگ مورها آمده زیرا مورها از سال 711 اسپانیا را اشغال کردند و تا سده پانزدهم بر آن تسلط داشتند. مسلمانان حدود پانصد سال شبه جزیره اسپانیا را به جز بخش شمالی، در تصرف خود داشتند و هنر اسپانیا در این دوران به شکوفایی خود رسید زیرا در این دوره فرهنگ مورها بسی پیشرفته تر از فرهنگ اروپایی فئودالی بود.
فیلسوفان و دانشمندان مسلمان نفوذ عظیمی بر دانشگاه های قرون وسطایی اروپا داشتند و صنعتگران آنها مورد حسد اروپاییان بودند.
حوالی سال 1200، شاهان مسیحی شمال اسپانیا بر علیه مورها متحد گشتند و در 1276 آنها را از قسمت اعظم خاک اسپانیا به جز بخش جنوب شرقی، بیرون راندند اما تا سال 1479 که سرزمین های آراگون و کاستیل تحت فرمان روانی فردیناند و ایزابل متحد شدند، اسپانیا هنوز به صورت قدرت بزرگی در نیامده بود.
در سال 1492 فرمانروایان جدید، مورها را به کلی از اسپانیا بیرون رانده و قسمت اعظم شبه جزیره اسپانیا را به صورت ملتی واحد در آوردند.
فردیناند و ایزابل سپس قدم در راه مسیحی ساختن اسپانیا نهادند و برای این امر یک دستگاه تفتیش عقاید به راه انداخته، بدعتگزاران و مرتدان را تعقیب و کیفر می کردند. فرمانروایان جدید علاوه بر مورها، یهودیان را نیز از اسپانیا تبعید می کردند و هنگامی که کلیسای کاتولیک در نقاط دیگر اروپا دچار اغتشاش بود، در اسپانیا توانستند راست دینی (ارتدوکسی) مسیحی را مستقر و پایدار سازند.
نفوذ فرهنگ مورها و مسیحیت کاتولیک را می توان به وضوح در درام اسپانیا مشاهده کرد. از برخوردی که با زن و ناموس در درام های اسپانیایی وجود داشت تاثیر فرهنگ مورها و از تاکید بر ایمان و تعالیم مذهبی، تاثیر فرهنگ مسیحی را می توان دریافت.
عامل عمده دیگری که بر درام اسپانیایی تاثیر داشت، موقعیت خود اسپانیا به عنوان یک قدرت جهانی بود. اسپانیا پس از سفر اکتشافی کریستف کلمب، قدرت برتر دنیای جدید به شمار می رفت و در سده شانزدهم سرزمین هایی را در آفریقا، هلند، پرتغال، سیسیل، ایتالیا و نقاط دیگر به تصرف خود درآورد و در 1550 بدون تردید قدرتمندترین کشور جهان به شمار می رفت.
از 1600 به بعد زوال امپراتوری اسپانیا آغاز شد و در اواخر سده هفدهم به نهایت رسید. باید گفت درام اسپانیایی برتری خود را نه به واسطه محتوا بلکه به واسطه اعتماد به نفس، تحرک، گستردگی و ایمان به خدا و کلیسا و دولت به دست آورده بود.
به خاطر وجود فرهنگ مورها، درام مذهبی در قرون وسطی تنها در بخش شمال شرقی اسپانیا گسترش یافت. پس از تسلط مجدد مسیحیان بر اسپانیا، درام به عنوان وسیله ای برای آموزش های مذهبی معرفی شد. تا میانه سده شانزدهم نمایش نامه های مذهبی اسپانیایی شبیه نمایشنامه های مذهبی اروپایی در قرون وسطی بودند اما پس از 1550 نمایشنامه های اسپانیایی دارای ویژگی های خاص خود شدند و این ویژگی را تا 1765 که اجرای نمایش ها در اسپانیا به کلی ممنوع گردید، حفظ کردند.
درام مذهبی اسپانیا درست در هنگامی که اجرای نمایش های مذهبی در کشورهای دیگر اروپایی ممنوع بود صاحب اعتبار شد، شاید به این دلیل که کلیسا در این دوره نظارت شدیدی را بر محتوای نمایشنامه ها اعمال می داشت به طوری که در نیمه دوم سده شانزدهم نمایشنامه های اسپانیایی در ارتباط نزدیک با کورپوس کریستی قرار گرفتند. شاید به همین دلیل این نمایشنامه ها را اوتو ساکرامنتال نامیدند.
اوتوساکرامنتال یا درام مقدس، خصوصیات نمایشنامه های اخلاقی و مجموعه های نمایشی مذهبی در انگلستان را تلفیق کرده بود. در این نماینشامه ها انسان ها و چهره های فوق طبیعی در لباس های استعاری مثل گناه، برکت، لذت، اندوه و زیبایی به هم درمی آمیزند. داستان این نماینشامه ها از منابع گوناگونی برگرفته می شدند، حتی از منابع کاملاً غیر مذهبی، به شرط آنکه در تایید مراسم دینی و تعصبات کلیسایی می بودند.
هر چند نحوه تولید نمایش ها از مکانی به مکان دیگر متفاوت بود، اما نمابش های تهیه شده در مادرید را می توان الگوی کاملی برای نمایش های اسپانیایی شناخت. تا 1550 مسئولیت تهیه نمایش ها بر عهده اصناف تجاری بود و بین سال های 1551 و 1558 شورای شهر این مسئولیت را برعهده گرفت.
در این هنگام برای اجرای نمایشنامه هایی که بهترین درام نویسان اسپانیا می نوشتند، گروه های حرفه ای استخدام می شدند، بنابراین در میانه سده شانزدهم نمایش های مذهبی و نمایش های عمومی به هم نزدیک شدند.
در پایان سده شانزدهم برای تهیه نمایش ها الگویی اتخاذ شد که پس از آن با تغییراتی جزئی الگوی تهیه همه نمایش ها گردید. تا سال 1592 سالانه 3 نمایش و پس از آن 4 نمایش اوتو تهیه می شد و در 1647 به سالی 2 نمایش کاهش یافت. نمایش ها گاه جدید و گاه قدیمی بودند به استثنای سال های بین 1647 و 1681 در مادرید که همه نمایش ها جدید بودند و تنها توسط کالدرون نوشته شدند تا سال 1592 نمایش ها تنها توسط یک گروه تهیه می شد و پس از این سال دو گروه یا شرکت دیگر افزوده شدند.
این گروه ها در مراسم روزه بزرگ یا لنت انتخاب می شدند. علاوه بر دستمزد قابل توجهی که به این گروه ها پرداخ می شد، به آنها مجوزی انحصاری نیز برای اجاری نمایش در مکان های عمومی، جشن های عید پاک و کورپوس کریستی اعطا می گردید.
پس از خاتمه جشن کورپوس کریستی گروه ها اجازه داشتند به شهررهای مجاور نیز سفر کرده و اوتو اجرا کنند و پس از آن اجازه داشتند نمایش هود را در تالارهای عمومی مادرید به صحنه بیاورند. به واسطه همین امکانات اجرایی متعدد، بازیگران انگیزه های فراوانی برای شرکت در جشنواره ها داشتند.
نمایش ها بر روی کاروس یا واگن هایی که شهرداری فراهم می کرد اجرا می شدند. شهرداری همچنین این واگن ها را به همه وسایل لازم، به استثنای لباس و وسایل شخصی، مجهز می ساخت. تا 1647 برای هر نمایش دو کاروس مورد استفاده قرار می گرفت و پس از این تاریخ تعداد این کاروس ها به چهار عدد افزایش یافت.
کاروس های دو طبقه دارای قاب های چوبی پوشیده از پارچه های نقاشی شده بودند و کلیه تجهیزات مورد نیاز نمایشنامه ها را در خود داشتند. این کاروس ها توسط گاوهای نری با شاخ های آذین شده از محلی به محل دیگر برده می شدند. اطلاعات ما درباره اندازه این واگن ها تا دهه 1690 اندک است. در این هنگام واگن ها حدود 5 متر درازا و 11 متر ارتفاع داشتند.
نمای طبقه دوم این واگن ها دارای دری با لولا بود که در صورت لزوم گشوده می شد و صحنه داخل آن در مقابل دید تماشاگران قرار می گرفت. طبقه اول نیز دارای دکور و صحنه بود و بسیاری از واگن ها به وسایل مکانیکی برای پرواز شخصیت ها و اشیاء در صحنه مجهز بودند. همچنین برای ورود بازیگران به صحنه و رخت کن از کاروس استفاده می شد.
تا سال 1647 یک صحنه قابل حمل به صورت یک گاری ضمیمه، همراه با کاروس، که محل بازی بود، حرکت می کرد. پس از 1647 هنگامی که 4 واگن برای هر نمایش به کار رفت، یک سکوی ثابت در مکان نمایش مستقر کردند زیرا در این هنگام صحنه های قابل حمل بسیار کوچک شده بودند و جای کافی برای بازی نداشتند. در این دوره دو کاروس در پشت سکو و دو کاروس در دو جانب آن مستقر می شد. دو کاروس جانبی معمولاً خالی بودند و به عنوان فضای مخفی یا جایگاه ایجاد افکت های مخصوص به کار می رفتند. آوردن چهار کاروس برای یک نمایش اوتو و سپس چهار تاری دیگر برای نمایش بعدی غیر عملی و ناشیانه می نمود از این رو در سال 1692 هشت واگن ثابت در اطراف سکوی اصلی مستقر ساختند. در دهه 1690 سکوی نمایش بین 5/13 تا 15 متر عرض و 11 متر عمیق داشت.
بین هشت تا بیست روز پیش از آغاز مراسم کورپوس سیتی بازیگران موظف بودند برای تایید نهایی، نمایش خود را در مقابل شورای شهر اجرا کنند. در برخی از شهرستان ها اولین نمایش رسمی در داخل کلیساهای جامع اجرا می شد اما در اوایل سده هفدهم رسم اخیر از رواج افتاد، البته هم چنان در بسیاری از شهرهای کوچک اولین اجرا می بایست در مقابل کلیسا به نمایش در می آمد.
از اجرای نمایش در داخل کلیساهای مادرید سندی نداریم اما می دانیم که در همان اوایل سده هفدهم حتی در مقابل کلیساها نیز نمایش رواج نداشته است. اما کاروس ها هنوز در راهپیمایی های عظیم خیابانی شرکت داشتند و اجرای نمایش به عنوان یکی از اجزای جشنواره های مذهبی پذیرفته شده بود.
شورای شهر محل اچرای نمایش و حتی تعداد اجراها را نیز تعیین می کرد و اجرای نمایش ها گاه چندین روز ادامه داشت. پس از 1600 معمولاً اولین اجرا در حیاط قصر و در مقابل شاه به نمایش در یم آمد. پس از آن نمایش های عمومی معمولاً در میدانی در مقابل تالار شهرداری اجرا می شدند به این ترتیب که یک روز شورایی کاستیل (نیرومندترین گروه های دولتی) و روز دیگر شورای شهر نمایش را تماشا می کردند. برای چندین شورای دولتی دیگر نیز اجراهای ویژه ای عرضه می شد و حداقل دو باز نیز برای عموم نمایش داده می شد.
علاوه بر اوتوها، بازیگران میان پرده های کوتاه فارس و رقص نیز اجرا می کردند. نمایشگران دیگری نیز از طرف شورای شهر استخدام می شدند تا غول ها و اژدهاهای عظیم کارناوال ها را در خیابان ها بگردانند و رقص های سنتی اجرا کنند. در سال 1765 اعلام شد از آنجا که کارناوال ها بیش از حد رواج یافته اند و چون محتوای فارس ها و رقص ها مورد اعتراض قرار گرفته و چون نمایش های مذهبی توسط بازیگرانی اجرا می شوند که اخلاق شان مورد تایید نیست لذا نمایشای اوتو به کلی تعطیل می شوند.
همه این شکایات از سده شانزدهم آغاز شده بود و احتمالاً دلایل مهم تر دیگری نیز در کار بوده است اما باید گفت که مرگ کالدرون در سال 1681 نیز در سقوط نمایش های اوتو دخیل بوده است زیرا پس از آن اوتوهای اجرا شده صرفاً تکرار و تقلید اوتوهای آن بود که پس از 1705 اوتو تنها در تئاترهای عمومی اجرا می شد و جنبه آیینی خود را از دست داده بود.
علت سقوط و ممنوعیت نمایشهای اوتو هر چه باشد باید گفت اوتوها موجب پیدایش نمایش های حرفه ای دیگر در طول 200 سال بوده اند.
بیشتر بخوانیم:
نمایش اخلاقی چیست و در چه دوره ای اجرا می شد؟
لباس های نمایش و استفاده از موسیقی در نمایش های وسطی
صورتک، لباس و موسیقی در نمایش های رومن
