معماری سده چهارم ضمن نمایش همه جانبه تکامل شیوه کورنتی، اندامی آفرید که از هر زاویه به طور کامل دیده می شد. نخستین سرستون کورنتی (این شیوه تنها از لحاظ سرستون با شیوه یونیک تفاوت دارد) در درون مقصوره معبد آپولون در باسائه و حدود 450 ق.م ساخته شد.
سرستون مزبور بالای ستونی قرار گرفته بود که حد فاصل دو بخش مقصوره به شمار می رفت و از تمام جهات دیده می شد. احتمالاً آن را برای همین منظور طراحی کرده بودند و راه حلی به مراتب رضایت بخش تر از سرستون یونیک برای این مساله بود زیریا سرستون یونیک طوری طراحی شده است که فقط از دو جهت به طرزی موثر قابل دیدن است.
برای ستون بندی های یونیک که دورتادور گوشه های بنا می چرخیدند، مانند ستون بندیهای بناهای دورستونی، سرستون های گوشه ای مخصوصی می بایست طراحی می شد که لبه های تیزی که از برخورد دومارپیچ یا طوماری پدید می آمد هیچگاه معماران کلاسیک را کاملاً خشنود نمی ساخت زیرا اینان نیز احتمالاً احساس کرده بودند که این راه حل فقط به بهای ازدست رفتن منطق ساختمانی سرستون یونیک و با دگرواره نمایاندن بخش ها و اجزای کارکردی آن به دست آمده بود.
سرستون کورنتی که از همه جهات یکسان دیده می شود، این مساله را برحسته و فلزکار نسبت داده اند که احتمالاً در زمان ساخته شدن معبد آپولون در باسائه بوده است و در روزگار باستان، داستانی احساساتی از وی بر سر زبان ها بود بدین مضمون که وقتی وی برگ های کنگر روییده در اطراف یک سبد نذری پر از خرده سنگ های چهارگوش را بر روی قبر یک دختر دید، طراحی نقش و نگار سرستون مزبور را از آنها الهام گرفت.
شاید چنین بوده باشد ولی شیوه کورنتی که در سده پنجم ق.م به ظهور رسید تقریبا تا یکصد سال فقط و فقط در درون ساختمان معبد به کار بسته می شد. تاکنون به طور قطه بر ما مسلم نشده است که این پدیده را باید بخ محافظه کاری مذهبی نسبت بدهیم که مایل بود جزء خاصی را که در اثر کارکردش در مرکز معبد دارای تقدسی خاصی شده بود حفظ کند، یا آنکه بگوییم آزمایشگری با شیوه یونیک ادامه می یافت و سنت دوریک همچنان پافشاری به خرج می داد.
به هر حال ظهور کامل شیوه کورنتی در بیرون ساختمان، تقریباً هم زمان با آزاد شدن پیکره تندیس وار از حدود دید دو زاویه ای اش به دست لوسیپوس صورت گرفت.
سرتون به دست آمده از ساختمان گنبدی شکل شهر اپیداوروس که سک ستون بندی کورنتی در داخل مقصوره ساحتمانی دوریک وجود داشت، حکایت از برداشته شدن گامی در امتداد راه سنجیده شیوه کورنتی دارد، راهی که به تزئینات پرشکوه هلنی و رومی انجامید.
بنای یادبود لوسیکراتس که در سال 334 ق.م در آتن ساخته شد، نخستین نمونه شناخته شده کاربست شیوه کورنتی در محیط بیرونی یک ساختمان است. به همین علت است که این نوآوری نه در ساختمانی مذهبی بلکه در ساختمانی یادبودی ظاهر می شود.
استوانه یا بنای گرد زیبایی که ستون های کورنتی با آن درگیر شده اند، خاطره پیروزی گروه آوازه خوانانی را جادوانه می سازد که لوسیکراتس حامی اش بود و جایزه سه پایه پیروزی در مسابقه پرشورانه و وحشیانه آوازخوانی به افنخار دیونوسوس را از آن خود کرده بود.
از آن پس شیوه کورنتی بیش از پیش در سطح خارجی ساختمان های عمومی ظاهر می شود تا آنکه در طراحی و نقش و نگارهای معمارانه رومیان، تمام شیوه های دیگر را از میدان بیرون می کند. شیوه کورنتی علاوه بر حل کردن مسائل آزارنده و مزاحم شیوه های دوریک و یونیک (معمای سه ترکی های گوشه ای و مارپیچ های گوشه ای) با آن آراستگی بی بدلیش سرانجام با سلیقه رشد یابنده در جهت آرایش پرشکوه شکل و شبیه سازی واقع بینانه ای جور درآمد که نیروی رهبری کننده تمام فعالیت های هنری در دنیای هلنی شد.
بیشتر بخوانیم:
هم گرایی و واگرایی در بیان، هم بیانی و تک بیانی در معماری
ستون ترایانوس، بنای یادبودی در وصف دو نبرد پیروزمندانه
هنر در سانتاآپولیناره و آرامگاه گالاپلاکیدیا در شهر راونا
