اگرچه سالی چهار جشنواره در بزرگداشت دیونوسوس در آتن برپا می گردید، اما قبل از 442 یعنی حدود صد سال پس از اولین مسابقه نمایش نویسی تنها در یکی از آن ها نمایشنامه عرض می شد و آن جشنواره دیونوسیای شهر بود. در یکی از جشنواره ها به نام آنتستریا هرگز نمایشی داده نشد. در اواخر سده پنجم، در جشنواره لنایا و دسونوسیای روستا همانند دیونوسیای شهر نمایش نقش عمده ای را داشت. دیونوسیای شهر همواره مهم ترین این جشنواره ها باقی ماند و درام هرگز در جشنواره های بزرگداشت خدایان دیگر جز دیونوسوس اجرا نشد.
دیونوسیای شهر که یادواره آمدن دیونوسوس به آتن بود همه ساله در پایان ماه مارس برگزار می شد و سالهای زیادی دوام آورد. هم جشنواره های شهری و هم مذهبی، هر دو متعلق به همه ایالات وابسته به آتن بودندو به عنوان نمایشگاهی از فرهنگ و مکنت یونانی به کار می رفتند. این جشنواره ها زیر نظر آرکون اپونیموس دادستان کل آتن برگزار می گردید.
چند روز پیش از شروع جشنواره همه درام نویسان به همراه بازیگران خود در پراگون جمع می شدند و موضوع نمای خود را به اطلاع می رساندند. پس از یک مقدمه (نمایش آمدن دیونوسوس به آتن) یک راهپیمایی با شرکت مقامات رسمی، کوره گوس ها (تهیه کنندگان و حامیان نمایش ها) و گروهی که هدایایی را در پشت سر حیوانات قربانی برای دیونوسوس می آوردند شرکت می کردند. این راهپیمایان از میان بسیاری از مناطق آتن عبور می کردند و می رقصیدند و سرانجام با تقدیم هدایای خود و قربانی کردن یک گاو نر در قربانگاه دیونوسوس مراسم را به پایان میرساندند.
سپس نوبت به مسابقه دیتیرامب می رسید. در طول سده پنجم پیش از میلاد ده گروه همسرایی پنجاه نفری، هر گروه از یک قبیله، با هم مسابقه می دادند. بعد نوبت به نمایش نامه می رسید. هر یک از سه درام نویس شرکت کننده در مسابقه سه تراژدی و یک ساتیر عرضه می نمود. به طوری که اجرای نمایش های هر درام نویس یک روز طول می کشید. پس از 487-486 هر یک از پنج کمدی نویس تنها یک نمایش عرضه می کرد (به استثنای جنگ پلوپونز که تعداد کمدی ها دوباره به سه تقلیل یافت).
احتمالاً کمدی در همان روزی که تراژدی ها عرضه می شدند به اجرا در می آمدند. در سال 449 جایزه تنها به نمایشنامه ها تعلق می گرفت اما پس از این تاریخ به بازیگران نیز جایزه داده می شد. دو روز پس از پایان جشنواره، هیاتی تشکیل جلسه می داد و گزارش های مقامات رسمی و مسئول جشنواره بررسی می شد. همچنین به شکایاتی که درباره نحوه اجرای جشنواره از طرف مردم شده بود، رسیدگی می شد.
جشنواره لنایا در حوالی ژانویه زیر نظر آرگون بازیلیوس، مقام رسمی مراسم مذهبی آتن، برگزار می شد. مورخان برآنند که جشنواره لنایا در اصل نماینده دیونوسیای روستا است و تاریخ و نحوه اجرا آن، پس از این که آتن از شکل روستایی به درآمد، تغییر کرد. هیچ بخشی از بخش های آتیکا، دیونوسیاس روستا و لنایا هر دو را برگزار نمی کردند و لنایا ویژه شهر بود. در ماه ژانویه هنگامی که دریاها امنیت نداشتندو سفر از شهری به شهر دیگر میسر نبود، لنایا تنها یک جشنواره محلی به جا می ماند، در نتیجه آزادی بیان بیشتری حاصل می شد، از این رو گاه لنایا یادآور کمدی نیز هست که در آن مقامات رسمی آتن و شخصیت های سیاسی اغلب مورد استهزا قرار می گرفتند.
تا سال 442 فعالیت های دراماتیک در جشنواره لنایا رسمیت نیافته بودند اما امکان این هست که نمایشنامه هایی به صورت غیررسمی قبل از آن تاریخ اجرا شده باشند. در اواخر سده پنجم در تئاتر شده بودند در آنجا تکرار می گردیدند. هر چنددیونوسیاس روستا در توسعه درام یونان تاثیر زیادی نداشته اما فعالیت هایی که در این جشنواره انجام می گرفت نشان می دهد که تئاتر تا جه حد مورد توجه بوده است و نیز اینکه اجرای تئاتر منحصر به آتن نبوده است.
گزینش نمایشنانه و سرمایه گذاری
هر درام نویسی که می خواست در مسابقه جشنواره شرکت کند می بایستی نزد آرکون اسم بنویسد و یک گروه همسرایان درخواست کند. برای ما روشن نیست که مقامات رسمی نمایشنامه ها را چگونه برمی گزیدند. احتمال داده می شود که هر مولفی قسمت هایی از اثرش را در مقابل کمیته ای تحریر می کرد و گزینش نمایشنامه های سال بعد حدود یک ماه پس از پایان هر جشنواره انجام می گرفت. باز روشن نیست که در یازده ماه باقی مانده چه مدت صرف تمرین می کردند.
پس از سال 501، قسمت اعظم مخارج تهیه نمایشنامه ها توسط کوره گوس ها، که توسط آرکون انتخاب می شدند از اشخاص متمول شهر دریافت می شد. این وجه جزء سهمیه و مسئولیت همشهریان پولدار بود که باید همه ساله به نوبت می پرداختند.
کوره گوس (شخصی که مسئول گزینش و تهیه دیتیرامپ و همسرایان بود) ترتیب تمرین همسرایان و تهیه لباس را در زیر متن نمایشنامه می نوشت و احتمالاً دستمزد نوازندگان را نیز می پرداخت. بعلاوه هم او بود که وسایل مورد نیاز و کمبود بازیگران و نیازهای دیگر را از جمله همسرایان دوم در بعضی نمایشنامه ها، که ایالت مسئولیتی در قبال آن نداشت تامین می کرد.
چنین به نظر می رسد که مسئولیت ایالت تنها تامین ساختمن نمایش، جوایز (به مولفین، کوره گوس ها، بازیگران) دستمزد بازیگران و نویسنده بود. از آنجا که کوره گوس مسئول تامین مخارج اصلی و تهیه کننده نمایش بود می توانست نویسنده را تشویق یا او را دلسرد کند. گفته می شود اکثراً کوره گوس ها بلندنظر و سخی بودند زیرا جایزه نمایشنامه بین آنها و نویسنده مشترکاً تقسیم می شده است.
تقریباً همه درام نویسان اثر خود را شخصاً کارگردانی می کردند اما در مورد کمدی نویسان بسیار پیش می آمد که این وظیفه را بر عهده دیگری واگذارند. در زمان آشیل مولف خود در نمایش بازی می کرد، همسرایان را راهنمایی می کرد و رقص و موسیقی را نیز می ساخت.
لذا نخستین عامل وحدت، نویسنده-کارگردان بود که وظیفه اش همچون کارگردانان دوران ما پیچیده بود. اهمیت نقش نویسنده را در درام های یونان باستان از نامی که به او داده اند می توان دریافت: دیداسکالوس (معلم) زیرا وی هم مربی اجرا در طور تهیه نمایش و هم مربی تماشاگران و مردم از طریق کار ارائه شده به حساب می آمد.
بیشتر بخوانیم:
کمدی یونانی در سده پنجم پیش از میلاد
آغاز تئاتر و درام مذهبی در اسپانیا
صحنه پردازی در قرون وسطی چگونه بود؟
تئاتر حرفه ای اولیه در اسپانیا چگونه به وجود آمد؟
تراژدی در سده پنجم پیش از میلاد/ آشنایی با آشیل، سوفوکل و اوریپید
بازیگران و بازیگری در یونان باستان
